بیرون آوردن جسم خارجی از بینی

پزشکان و پرسنل اورژانس مکررا والدینی را می‌بینند که برای بیرون آوردن جسم خارجی از بینی کودکشان به بخش اورژانس مراجعه می‌کنند. گاهی اوقات این افراد کودک‌شان را نزد متخصص اطفال می‌برند.

کودک به دو دلیل ممکن است اجسام ریزی را به درون بینی‌اش وارد کند:

اول این‌که کودک برای کاوش از بدن خود و فهمیدن در مورد آن، این کار را انجام می دهد.

علت دوم این‌که گاهی اوقات کودک با وارد کردن این اجسام به درون بینی سعی می‌کند التهاب، تحریک یا خارش بینی خود را برطرف نماید.

از نظر آماری، جسم خارجی در بینی راست تقریبا 2 برابر بینی چپ است که علت آن، راست دست بودن اکثر کودکان است.

هر چند که جسم خارجی بینی بیشتر در کودکان 2 تا 5 ساله دیده می‌شود، اما گاهی این رخداد در بزرگسالان نیز دیده می‌شود. این امر بویژه در مورد بزرگسالان مبتلا به عقب‌ماندگی ذهنی و بیماری‌های روانی صدق می‌کند.

از آنجا که معمولا تا سن 9 ماهگی کودک قادر نیست اجسام را به دست گرفته و نگه دارد، مشاهده این مشکل نزد کودکان کمتر از 9 ماه ، کم است.

در مقایسه با جسم خارجی در گوش، جسم خارجی در بینی دیرتر علائم خود را نشان می‌دهد و از آنجا که ممکن است این جسم در داخل حفره بینی، در لابه‌لای شاخک‌های بینی گیر کرده باشد، ممکن است در معاینه بالینی به راحتی قابل رویت نباشد.

با توجه به دو علت فوق، تشخیص جسم خارجی بینی نسبت به جسم خارجی گوش با تاخیر انجام می‌شود.

کودکان نوپا ممکن است هر جسمی را ‌که اندازه‌اش ریز و کوچک باشد، وارد بینی خود کنند. معمولا این اجسام خارجی عبارتند از: نخود، لوبیا، تخمه، کاغذ، پاک‌کن، دکمه، دانه تسبیح، تکه‌های کوچک به کار رفته در اسباب‌بازی‌ها و تکه‌های کوچک مواد غذایی

بعضی اجسام مثل دکمه و دانه تسبیح و ... ممکن است تا مدت‌ها علامتی ایجاد نکند، اما بعضی دیگر مثل تکه‌های کاغذ، ذرات اسفنج ظرفشویی، نخود، لوبیا و ... ممکن است باعث تحریک مخاط بینی شده و سریع‌تر باعث بروز مشکلاتی شوند.

باتری ساعت مچی که امروزه در بسیاری از اسباب‌بازی‌ها هم به کار می‌رود از خطرناک‌ترین اجسام خارجی بینی است، زیرا اولا از نظر شکل ظاهر و اندازه به گونه‌ای است که به راحتی داخل بینی می رود، و ثانیا پس از وارد کردن به بینی، مواد شیمیایی موجود در این باتری در عرض چند ساعت با مخاط بینی واکنش داده و باعث سوزاندن مخاط و تخریب ساختارهای بینی می‌شود. لذا بیرون آوردن این نوع باتری‌ها، باید فوری انجام شود.

اجسام گیاهی مانند نخود، لوبیا و ذرات غذایی نیز از اجسام خارجی دردسرساز هستند، زیرا وقتی در داخل بینی می‌مانند، باد کرده و مشکلاتی را ایجاد می‌کنند.

گاهی اوقات ممکن است حشره ای به درون بینی وارد شود و در آنجا تخم‌ریزی کند. این امر بیشتر در افرادی که بهداشت را رعایت نمی کنند، دیده می‌شود. با توجه به تاثیرات مخرب کرم یا لارو حشره روی مخاط بینی، لازم است این حشرات به سرعت از داخل بینی بیرون آورده شوند.

علائم وجود جسم خارجی در بینی

شایع‌ترین علامت وجود طولانی‌مدت جسم خارجی در بینی، ترشحات عفونی یک طرفه بینی است. این ترشحات بدبو است به طوری که ممکن است اطرافیان کودک به دلیل این بوی آزاردهنده، کودکشان را نزد پزشک ببرند.

سایر علائم وجود جسم خارجی در بینی عبارتند ‌از: درد و تحریک بینی، انسداد بینی، خونریزی بینی، سینوزیت، عطسه و خرخر کردن.

وجود جسم خارجی در بینی باعث التهاب، تخریب مخاط بینی و زخم داخل بینی می‌شود و این امر ممکن است باعث خونریزی از بینی گردد.

التهاب مخاطی ناشی از تحریک جسم خارجی می‌تواند باعث مسدود شدن مجاری سینوس‌های داخل بینی شود که به دنبال آن سینوزیت به وجود خواهد آمد.

اگر اندازه و نوع جسم خارجی به گونه‌ای باشد که در داخل حفره بینی دیده نشود و منجر به بروز علامتی هم نگردد، ممکن است تا مدت‌های طولانی در بینی بماند. در این صورت به تدریج ذرات کلسیم، منیزیم، کربنات و فسفات روی آن رسوب کرده و «سنگ بینی» را درست می‌کنند.

کودک را به خاطر این کار سرزنش نکنید، زیرا باعث می شود که اگر کودک مجدداً چیزی را به درون بینی اش وارد کرد از بیان آن خودداری کند و این امر تشخیص را به تأخیر انداخته و احتمال پیدایش عوارض را افزایش می دهد

تشخیص جسم خارجی در بینی توسط پزشک

اگر با توجه به علائم بیمار و معاینه بالینی، پزشک به جسم خارجی مشکوک شود، حتما از والدین در مورد عادت کودکشان سوال خواهد کرد. در اغلب موارد، شرح حال این کودکان مثبت است، یعنی والدین یا مربی کودک یا خود شاهد ورود جسم خارجی به بینی کودک بوده‌اند، یا تایید می‌کنند که کودک چنین عادتی دارد و قبلا چنین کاری را انجام داده است.

معاینه بالینی برای تشخیص قطعی جسم خارجی بینی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در بسیاری از موارد، پزشک با مشاهده داخل بینی کودک، جسم خارجی را رویت می‌کند. اگر شرح حال بیمار منفی باشد و پزشک هم در معاینه اثری از جسم خارجی مشاهده نکند، باز هم به طور قطع و یقین نمی‌توان گفت که جسم خارجی وجود ندارد. در این صورت معمولا تا بروز علائم تأخیری، تشخیص وجود جسم خارجی به تأخیر می‌افتد.

ذرات فلزی و همین‌طور اجسام خارجی کلسیفیته شده در عکس رادیولوژی قابل دیدن هستند، اما اکثر اجسام خارجی بینی مثل دکمه، ذرات کاغذ و پلاستیک و... در عکس رادیولوژی دیده نمی‌شوند.

روش بیرون آوردن جسم خارجی از بینی

برای بیرون آوردن جسم خارجی بینی، باید پزشک به امکانات و تجهیزات مورد نیاز این کار دسترسی داشته باشد. اگر سطح جسم خارجی صاف باشد (مثل ساچمه ریز یا دانه تسبیح) و چنانچه بیمار همکاری لازم را نداشته باشد، ممکن است هر گونه دستکاری جسم خارجی باعث عقب‌تر رفتن آن شود و حتی ممکن است وارد حلق شده، آن را مسدود نموده و خطراتی جدی برای بیمار ایجاد کند، بنابراین در مواردی که بیمار به هر دلیلی همکاری لازم را ندارد، بهتر است که این کار تحت بیهوشی عمومی انجام شود.

توجه داشته باشید که از سرزنش و تنبیه کردن کودکی که چیزی را به درون بینی اش وارد کرده است اجتناب نمایید و با مهربانی، وی را از عواقب این کار آگاه کنید. سرزنش و تنبیه کردن باعث می شود که اگر کودک مجدداً چیزی را به درون بینی اش وارد کرد از بیان آن خودداری کند و این امر تشخیص را به تأخیر انداخته و احتمال پیدایش عوارض را افزایش می دهد.

اگر در مورد وجود جسم خارجی در درون بینی کودکتان مشکوک هستید و قرار است وی را نزد پزشک ببرید از خوردن و آشامیدن وی جلوگیری کنید، زیرا ممکن است ضرورت داشته باشد که با روش بیهوشی و یا نیمه بیهوشی، جسم خارجی از بینی او بیرون آورده شود.

بخش سلامت تبیان